Choroba Osgood-Schlattera to tzw. jałowa martwica guzowatości piszczeli. Dotyka najczęściej dzieci w wieku 12-15 lat, szczególnie chłopców w okresie skoku wzrostowego i o dużej aktywności fizycznej. Schorzenie to polega na uszkodzeniu jądra kostnienia nasadowej części guzowatości kości piszczelowej. Towarzyszy mu zazwyczaj obrzęk i wzmożone unaczynienie więzadła rzepki. Odpowiadają za nie przeciążenia i mikrourazy stawu kolanowego.

Choroba Osgood-Schlattera – przyczyny i rodzaje

Guzowatość to struktura, która znajduje się na samym obrzeżu piszczeli – jest to miejsce przyczepu więzadła rzepki do kości. Za chorobę Osgood-Schlattera odpowiada duże przeciążanie mięśnia czworogłowego uda. W związku z tym, dochodzi do awulsyjnego złamania guzowatości, czyli ścięgno odrywa kawałek kości w miejscu, do którego się przyczepia. Powstaje wówczas stan zapalny oraz obrzęk pod rzepką.

Schorzenie rozwija się u dzieci i nastolatków, którzy uprawiają intensywnie sport oraz przechodzą okres gwałtownego wzrostu. W tym czasie więzadło rzepki jest bardzo podatne na odkształcenia. Najbardziej narażeni są chłopcy. Wszelkie aktywności, w których dominuje: skakanie, bieganie, wysoki czy nagłe zatrzymania, przyczyniają się do rozwoju tej choroby.

Wyróżniamy cztery fazy choroby Osgood-Schlattera:
  • faza początkowa – fragment nasady kości piszczelowej obumiera, lecz objawy nie są zauważalne,
  • faza jałowej martwicy – wokół nasady kości pojawia się martwicza tkanka kostna,
  • faza fragmentacji – tkanka martwicza zostaje częściowo zastąpiona nową tkanką kostną (mocno narażoną na deformacje),
  • faza odbudowy i utrwalenia zmian – tkanka martwicza jest całkowicie zastąpiona przez tkankę zdrową.


Choroba Osgood-Schlattera – objawy

Choroba Osgood-Schlattera rozwija się powoli i początkowo może objawiać się tylko dolegliwościami potreningowymi, które z czasem nasilają się i pojawiają nawet podczas odpoczynku. Do charakterystycznych symptomów zaliczamy:
  • ból guzowatości kości piszczelowej w trakcie wysiłku fizycznego oraz po nim,
  • tkliwość około 5-7 cm poniżej rzepki,
  • obrzęk w okolicy guzowatości kości piszczelowej,
  • ocieplenie kolana,
  • pogrubienie przyczepu.

Niekiedy dolegliwości są niewielkie i nie utrudniają codziennych czynności, a czasem uniemożliwiają wszystkie aktywności. Objawy pojawiają się okresowo od kilku tygodni do nawet kilku lat.

Choroba Osgood-Schlattera – diagnozowanie i leczenie

Diagnostyka choroby Osgood-Schlattera obejmuje wywiad lekarski oraz podstawowe badania, takie jak RTG, USG (uwidacznia obrzęk kaletki podrzepkowej) i rezonans magnetyczny (wskazuje na rozrost i/lub defragmentację guzowatości kości piszczelowej). W celu potwierdzenia tego schorzenia wykonuje się również badania kliniczne, które oceniają m.in. postawę ciała podczas ruchu i spoczynku, wzorce ruchowe czy ruchomość stawów kończyn dolnych.

Leczenie tego schorzenia najczęściej opiera się na postępowaniu zachowawczym. W fazie ostrej choroby uwzględnia ono: zmniejszenie aktywności fizycznej, stosowanie zimnych okładów oraz działających miejscowo leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Istotne na samym początku jest ograniczenie ruchów zginania kolana – tutaj najlepiej sprawdzi się noszenie ortezy. Jeśli takie leczenie okaże się nieskuteczna, w skrajnych przypadkach konieczne będzie umieszczenie nogi w gipsie na 3-4 tygodnie. Po ustąpieniu mocnego bólu należy rozpocząć rehabilitację: rozciąganie mięśnia uda, kinesiotaping, fizjoterapię oraz ćwiczenia stabilizacyjne. Takie leczenie trwa około od 3 nawet do 24 miesięcy – kończy się zazwyczaj po okresie intensywnego wzrostu dziecka. W przypadku choroby Osgood-Schlattera u dzieci, operacja jest bardzo rzadko zalecana. Jeśli jednak do niej dojdzie, polegać będzie na odtworzeniu lub nadaniu prawidłowego kształtu guzowatości piszczelowej lub usunięciu wolnego fragmentu kostnego, który nie uległ wgojeniu podczas przebudowy kostnej.


Choroba Osgood-Schlattera u dorosłych

Choroba Osgood-Schlattera w swojej pierwotnej postaci nie występuje u dorosłych, jednak jej konsekwencje w postaci nieprawidłowego wygojenia się jądra kostnienia. Oznacza to, że w miejscu guzowatości piszczeli pojawiła się nadmierna wypukłość: w obrębie więzadła właściwego rzepki lub w samej guzowatości powstają fragmenty kostne, które nie mają połączenia z kością piszczelową.

U większości to schorzenia objawia się bólem z przodu kolana, w okolicy guzowatości piszczeli. Dolegliwość nasila się po wysiłku fizycznym lub nawet po wykonywaniu codziennych czynności.Na początku stosuje się leczenie zachowawcze, które polega na:
  • rozciąganiu mięśnia czworogłowego,
  • zaprzestaniu aktywności sportowej,
  • fizjoterapii,
  • stosowaniu leków przeciwzapalnych,
  • chłodzeniu okolicy guzowatości kości piszczelowej.
Niestety najczęściej te działania nie są wystarczające. Wówczas lekarz kieruje chorego na zabieg. Polega on na usunięciu niewygojonego jądra kostnienia tkwiącego pod więzadłem właściwym rzepki. Rekonwalescencja trwa 3-6 miesięcy, w zależności od stopnia zaawansowania choroby.